Mô Hình Giáo Dục STEM là gì?
Việt Nam đang thúc đẩy triển khai mô hình giáo dục STEM trong chương trình giáo dục phổ thông để hướng học sinh đến các hoạt động từ lý thuyết đến thực hành, vận dụng những gì đã học vào thực tế cuộc sống.
STEM là gì?
STEM là viết tắt của các từ Science (Khoa học), Technology (Công nghệ), Engineering (Kỹ thuật) và Math (Toán học). Giáo dục STEM về bản chất được hiểu là trang bị cho người học những kiến thức và kỹ năng cần thiết liên quan đến các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học.
Các kiến thức được dạy thông qua STEM có mối liên kết với nhau, tích hợp vào nhau để bổ trợ cho học sinh hiểu về lý thuyết và áp dụng trong cuộc sống hàng ngày.
Với kiến thức khóa học(Science), học sinh được trang bị các kiến thức về nguyên lý, định luật và cơ sở lý thuyết mang tính khoa học. Mục tiêu của nó là giúp cho học sinh liên kết những kiến thức lý thuyết đến các vấn đề trong đời sống hàng ngày.
Với công nghệ nó sẽ giúp cho học sinh có thể áp dụng những công nghệ đang có thông qua việc sử dụng các thiết bị từ đơn giản đến phức tạp. Bằng cách tiếp cận như thế, bản thân học sinh sẽ hiểu rõ những công dụng của các thiết bị và ứng dụng nó trong cuộc sống.
Với kỹ thuật, học sinh được dạy về khả năng sản xuất ra các sản phẩm từ đó hiểu rõ quy trình để tạo ra một sản phẩm trong thực tế thì thế nào. Đây là sự kết hợp của khoa học và công nghệ ở trên.
Và cuối cùng là toán học. Môn khoa học cơ bản này luôn đồng hành cùng bất kỳ học sinh nào trong suốt cuộc đời. Nó cho phép mỗi học sinh có thể tính toán được các bài toán từ đơn giản đến phức tạp trong thực tế. Trước đây, môn học này được dạy một cách độc lập và khi vào thực tế thì học sinh không biết phải áp dụng nó như thế nào. Với STEM thì toán học được thể hiện bằng những bài toán thực tế.
Những học sinh học theo cách tiếp cận giáo dục STEM đều có những ưu thế nổi bật như: kiến thức khoa học, kỹ thuật, công nghệ và toán học chắc chắn; khả năng sáng tạo, tư duy logic; hiệu suất học tập và làm việc vượt trội; và có cơ hội phát triển các kỹ năng mềm toàn diện hơn trong khi không hề gây cảm giác nặng nề, quá tải đối với học sinh.
Đối với những học sinh phổ thông, lứa tuổi bắc đầu định hướng cho bản thân thì STEM luôn mang lại tác dụng tích cực. Bản thân học sinh sẽ tự liên kết những kiến thức của mình học đước với bản thân, tính thời cuộc để biết mình phải chọn ngành nghề nào cho phù hợp.
Như vậy, với STEM việc học không còn là lý thuyết mà nó thông qua những buổi từ lý thuyết và thực hành, áp dụng trong thực tế. Những trò chơi được đưa ra nhằm giúp học viên liên kết các kiến thức lại với nhau.
Hiểu đúng về giáo dục STEM
Tổ chức uy tín trong lĩnh giáo dục khoa học trên thế giới là Hiệp hội các giáo viên dạy khoa học quốc gia Mỹ (National Science Teachers Association – NSTA) được thành lập năm 1944 đã đề xuất ra khái niệm giáo dục STEM (STEM education) với cách định nghĩa ban đầu như sau:
“Giáo dục STEM là cách tiếp cận liên ngành trong quá trình học, trong đó các khái niệm học thuật mang tính nguyên tắc được lồng ghép với các bài học trong thế giới thực, ở đó các học sinh áp dụng các kiến thức trong khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán vào trong các bối cảnh cụ thể giúp kết nối giữa trường học, cộng đồng, nơi làm việc và các tổ chức toàn cầu, để từ đó phát triển các năng lực trong lĩnh vực STEM và cùng với đó có thể cạnh tranh trong nền kinh kế mới”.
Theo nghiên cứu sinh Nguyễn Thanh Hải, chuyên gia giáo dục khoa học, Viện Nghiên Cứu Giáo dục STEM tại đại học Missouri(Hoa Ký) thì có 3 đặc điểm quan trọng khi đề cập tới giáo dục STEM.
Thứ nhất, đây là cách tiếp cận liên ngành chứ không phải chỉ đa ngành. Đây là nhận thức hoàn toàn mới. Vì nếu chúng ta chỉ có đa ngành và rời rạc thì học viên khó có thể tự động kết nối được. Như vậy với mô hình STEM, các giáo viên ngoài việc dạy đa ngành còn phải biết cách liên kết những ngành này lại với nhau tạo ra một mối quan hệ khăng khít giữa chúng.
Thứ 2 trong STEM phải có tính thực tế. Những lý thuyết được cung cấp bởi các môn học phải có tính liên hệ với thực tế. Qua đó, STEM cho phép các học viên áp dụng lý thuyết vào thực hành và ngược lại từ thực hành có thể hiểu rõ lý thuyết nhiều hơn.
Thứ 3 là sự kết nối từ trường học, cộng đồng và các tổ chức. Trong kỷ nguyên công nghệ, một thế giới phẳng cho phép mọi người có thể kết nối được với nhau thông qua các thiết bị tiên tiến. Do đó, STEM phải làm được việc giúp cho học viên nắm rõ xu hướng của thế giới, theo kịp những chuyển biến của thế giới.
STEM trong chương trình giáo dục ở Việt Nam
Theo Chỉ thị 16/CT-TTg ngày 4/5/2017 về Tăng cường năng lực tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (còn gọi là cách mạng công nghiệp 4.0), để chủ động nắm bắt cơ hội, đưa ra các giải pháp thiết thực tận dụng tối đa các lợi thế, đồng thời giảm thiểu những tác động tiêu cực của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đối với Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương triển khai đồng bộ nhiều giải pháp.
Trong đó, Thủ tướng Chính phủ có yêu cầu phải thay đổi mạnh mẽ các chính sách, nội dung, phương pháp giáo dục và dạy nghề nhằm tạo ra nguồn nhân lực có khả năng tiếp nhận các xu thế công nghệ sản xuất mới, trong đó cần tập trung vào thúc đẩy đào tạo về STEM bên cạnh ngoại ngữ, tin học trong chương trình giáo dục phổ thông.
Thủ tướng Chính phủ cũng đã giao trách nhiệm cho Bộ GD&ĐT thúc đẩy triển khai giáo dục STEM trong chương trình giáo dục phổ thông; tổ chức thí điểm tại một số trường phổ thông ngay từ năm học 2017-2018.
Tất nhiên việc đưa STEM vào chương trình giáo dục phổ thông cũng sẽ gặp một số khó khăn như được nêu ra trong các hội thảo giáo dục, ví dụ như quy định thi cử, đánh giá chất lượng cũng cần thay đổi phù hợp, hay điều kiện cơ sở vật chất sơ sài ở các trường vùng nông thôn, vùng sâu vùng xa.
